Masy ogniotrwałe charakterystyka, rodzaje i zastosowanie

Masy ogniotrwałe (osłaniające)

Odlewy metalowych uzupełnień protetycznych lub części metalowych protez takich jak (korony, mosty czy szkielety) odbywa się metodą traconego wosku. Proces sporządzenia odlewów wygląda następująco:

• najpierw wykonujemy na modelach roboczych wzorniki
• sporządzamy formę od­lewniczą - czyli zatapiamy woskowe wzorce w masie ogniotrwałej, pozwalając na dokładne odwzorowanie ich kształtu
• wygrzewamy odlew – dzięki czemu:
  • usuniemy wosk z wzorców z form odlewniczych, aby móc wypełnić puste przestrzenie płynnym metalem,
• odlewanie - wypełnienie formy roztopionym metalem.

Na każdym etapie sporządzania odlewów trzeba być bardzo ostrożnym i dokładnym, gdyż błąd może doprowadzić do nieprecyzyjnego odlewu, zmarnowaniem materiału i czasu. Dlatego tak ważne jest przestrzeganie ustalonych procedur na każdym etapie. Jedną z istot w uzyskaniu precyzyjnego odlewu są własności mas ogniotrwałych, a także odpowiednie przygotowanie formy i cały proces postępowania przed samym odlewem.

Bywa, że pomimo ogromnych starań, odlew nam nie wyjdzie i nie będzie przylegał do powierzchni oszlifowanych zębów. Wtedy może okazać się, że to wina słabej jakości masy osłaniającej. Zatem czym powinny charakteryzować się dobre masy osłaniające ?

Masa ogniotrwała charakteryzuje się:

1. Wysoką odpornością na temperaturę – masa osłaniająca powinna posiadać wyższą temperaturę topnienia od stopów metali,
2. Masa ogniotrwała nie może wchodzić w reakcję chemiczną ze stopami metali,
3. Rozszerzalnością, która skompensuje skurcz metalu podczas procesu chłodzenia,
4. Precyzją odwzorowania szczegółów anatomicznych w utworzonej formie - to cecha, która często rozróżnia dobre masy od tych tańszych słabszych, tylko najlepsze masy odtworzą wszystkie szczegóły w formie, 
5. Masa ogniotrwała powinna być drobnoziarnista, zapewni to gładką powierzchnię odlewu,
6. Jednorodną konsystencją po zarobieniu,
7. Przepuszczalnością dla gazów i powietrza, dzięki cze­mu w trakcie wypełniania formy stopem metalu, możliwa jest ucieczka gazów wypełniającego formę bez wytwarzania ciśnienia wewnętrznego,
8. Wytrzymałością mechaniczną, zapobiegającą deformacji formy podczas wygrzewania oraz od­lewania w wysokiej temperaturze i w czasie gwałtownego uderzenia roztopionego metalu w trakcie wypełniania formy odlewniczej,
9. Brakiem problemów usunięcia z powierzchni odlewu po schłodzeniu.
10. Brakiem pęknięć na powierzchniach oraz wewnętrznych w czasie wygrzewania w piecu 
11. Możliwością sterowania ekspansją masy poprzez odpowiednie dozowanie koncentratu płynu do rozrabiania z wodą destylowaną
12. Idealnym odwzorowaniem odlewu w stosunku do modelowanego obiektu. Szczególnie to ma znaczenie w przypadku prac o dużych rozpiętościach mostów i pracach na implantach

Rodzaje mas ogniotrwałych

Wyróżniamy trzy główne rodzaje mas osłaniających. Stosowane przy wykonywaniu lanych protez stałych lub szkieletów protez ruchomych. Wszystkie masy ogniotrwałe muszą zawierać krzemionkę (SiO₂) jako nietopliwy wypełniacz. Różnią się jedynie rodzajem lepiszcza:

• Masy spajane gipsem

Bardzo proste do rozrobienia i łatwo rozprowadzają się w wodzie. Używane do odlewania stopów złota i do stopów nie przekraczających temperatury topnienia 1200°C. 

• Masy spajane fosforanami

Najbardziej popularny rodzaj mas ogniotrwałych. Działają wyłącznie z dedykowanym płynem do mas. Używane do odlewania stopów wysokotopliwych takich jak CoCr i NiCr. Odporne na działanie wysokich temperatur. 

• Masy spajane krzemionką

Alternatywny rodzaj mas dla fosforanów. Mogą wytrzymywać jeszcze wyższe temperatury. Idealne pod duże odlewy. Charakteryzują się niewielką ekspansją wiązania. Minusem tego rodzaju mas ogniotrwałych jest skłonność do mikropęknięć. 

Masy fosforanowe

Zdecydowana większość techników pracuje tylko na masach fosforanowych, dlatego to na nich powinniśmy skupić swoją uwagę. Podobnie jak masy spajane gipsem, masy fosforanowe możemy podzielić na 2 :

masy stosowane do odlewania koron, mostów, inlayów czy pod napalanie porcelany. Są to masy, które posiadają wytrzymałość ponad 2,5MPa. Przykładem bardzo dobrej jakości tego typu masy ogniotrwałej jest Gilvest HS.

masy stosowane do odlewania protez szkieletowych, który posiadają wytrzymałość ponad 3MPa. Jednym z najlepszych przedstawicieli mas pod szkielety jest Gilvest MG Speed.